Sắp xếp đơn vị hành chính, Công an xã có thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự không?

Thứ 6: 13:56 ngày 16/05/2025

Bộ Công an đã ban hành Hướng dẫn số 11/HD-BCA-V03 về việc bố trí điều tra viên, cán bộ điều tra tại công an cấp xã và quy trình xử lý tố giác, tin báo về tội phạm. Trong bối cảnh tổ chức bộ máy mới không còn công an cấp huyện, nhiều người băn khoăn: Công an cấp xã có quyền khởi tố vụ án, khởi tố bị can để điều tra vụ án hình sự hay không?

Công an cấp xã chỉ tiếp nhận, phân loại và xử lý ban đầu tin báo tội phạm

Theo Hướng dẫn 11/HD-BCA-V03 ngày 27/2/2025 của Bộ Công an, công an cấp xã có trách nhiệm tiếp nhận, phân loại và xử lý bước đầu các tố giác, tin báo về tội phạm xảy ra trên địa bàn. Trong thời hạn 12 giờ (hoặc 24 giờ đối với vùng khó khăn), công an cấp xã phải báo cáo, đề xuất thủ trưởng cơ quan cảnh sát điều tra cấp tỉnh để phân công điều tra viên thụ lý vụ việc.

Ảnh minh hoạ.

Trường hợp bắt giữ người phạm tội quả tang, người bị truy nã đầu thú, tự thú hoặc đối tượng do người dân đưa đến, công an cấp xã có thể áp dụng biện pháp cấp bách tại hiện trường, như: Bắt giữ, lập biên bản, lấy lời khai, thu giữ vũ khí, tang vật và báo ngay cho đơn vị điều tra có thẩm quyền.

Với những hành vi tội phạm nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng hoặc được dư luận quan tâm, công an cấp xã tổ chức lực lượng đến hiện trường, thực hiện biện pháp ngăn chặn kịp thời, đồng thời thông báo ngay cho cơ quan điều tra cấp tỉnh. Sau đó, tiến hành ghi lời khai người liên quan, xác minh nhân thân và thu giữ tài liệu, vật chứng phục vụ điều tra.

Công an cấp xã không có thẩm quyền ban hành các quyết định tố tụng như khởi tố vụ án, khởi tố bị can... mà chỉ thực hiện bước đầu rồi chuyển hồ sơ, tài liệu đến cơ quan điều tra có thẩm quyền trong thời hạn không quá 7 ngày.

Trong trường hợp xác minh ban đầu cho thấy vụ việc chỉ là vi phạm hành chính, công an cấp xã sẽ xử lý theo quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính.

Như vậy, công an cấp xã không có thẩm quyền ban hành các quyết định tố tụng như: Khởi tố vụ án, khởi tố bị can... mà chỉ tiếp nhận, phân loại, xử lý trước khi báo cho đơn vị điều tra có thẩm quyền thuộc cơ quan điều tra công an cấp tỉnh.

Cơ quan Cảnh sát điều tra cấp tỉnh mới có thẩm quyền khởi tố, điều tra vụ án hình sự

Luật sư Hoàng Anh Sơn cho biết: Về thẩm quyền khởi tố, điều tra vụ án hình sự của cơ quan cảnh sát điều tra của công an nhân dân được quy định tại Điều 5 Thông tư liên tịch số 02/2025/TTLT-BCA-VKSNDTC-TANDTC.

Cụ thể: Thẩm quyền tiếp nhận, giải quyết nguồn tin về tội phạm, khởi tố, điều tra vụ án hình sự của cơ quan cảnh sát điều tra công an cấp tỉnh như sau:

Tiến hành tiếp nhận, giải quyết nguồn tin về tội phạm, khởi tố, điều tra vụ án hình sự về các tội phạm quy định tại các chương từ chương XIV đến chương XXIV của Bộ luật Hình sự, khi các tội phạm đó thuộc thẩm quyền xét xử của tòa án nhân dân cấp huyện, trừ các tội phạm thuộc thẩm quyền điều tra của cơ quan điều tra Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao và Cơ quan An ninh điều tra của Công an nhân dân;

Tiến hành tiếp nhận, giải quyết nguồn tin về tội phạm, khởi tố, điều tra vụ án hình sự về các tội phạm quy định tại điểm a khoản 2 Điều này xảy ra trên địa bàn nhiều huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương; phạm tội có tổ chức hoặc có yếu tố nước ngoài;

Tiến hành tiếp nhận, giải quyết nguồn tin về tội phạm, khởi tố, điều tra vụ án hình sự về các tội phạm quy định tại điểm a khoản 2 Điều này khi các tội phạm đó thuộc thẩm quyền xét xử của Tòa án nhân dân cấp tỉnh.

Cơ quan cảnh sát điều tra công an cấp tỉnh chủ trì, phối hợp với viện kiểm sát nhân dân cấp huyện hướng dẫn, kiểm tra việc thực hiện hoạt động kiểm tra, xác minh sơ bộ tố giác, tin báo về tội phạm của công an cấp xã, đồn công an.