Cùng với cả nước, Bắc Giang đang đứng trước nhiều thời cơ, vận hội để bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình phát triển theo như quan điểm, định hướng chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư Ban Chấp hành T.Ư Đảng Tô Lâm. Khách quan nhìn nhận, những thành tựu phát triển KT - XH vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) đạt được thời gian qua rất đáng tự hào, trong đó có sự góp sức không nhỏ của các điển hình tiên tiến. Nhiều bài học nghiệm đã được các cấp, ngành, địa phương đúc rút và tiếp tục nhân rộng.

Lựa chọn đúng; kịp thời động viên, khen thưởng

Theo đánh giá của Ban Dân tộc tỉnh, để xây dựng tập thể, cá nhân điển hình, nêu gương sáng trong vùng đồng bào DTTS trước hết cấp ủy, chính quyền các địa phương cần quan tâm đến chất lượng nguồn nhân lực. Bởi nếu năng lực lãnh đạo, quản lý, trình độ cán bộ chuyên môn ở vùng đồng bào DTTS không tốt rất khó để xây dựng tập thể, cá nhân điển hình để nhân dân học tập và làm theo. Nhận thức rõ tầm quan trọng của vấn đề này, nhiều địa phương đã vận dụng sáng tạo vào từng điều kiện, hoàn cảnh cụ thể.

Ví như ở huyện Lục Ngạn, từ năm 2020 đến nay, Ban Thường vụ (BTV) Huyện ủy đã ban hành Nghị quyết luân chuyển, điều động, bổ nhiệm 13 cán bộ lãnh đạo quản lý cấp phòng và lãnh đạo chủ chốt các xã, thị trấn là người DTTS, nâng tổng số cán bộ, công chức, viên chức thuộc diện BTV Huyện ủy quản lý lên 94/247 người, chiếm tỷ lệ 38%.

Tại xã Sa Lý- địa bàn tập trung đông đồng bào dân tộc Tày, Sán Chí nên 100% cán bộ, công chức được bố trí là người DTTS. Để thực hiện tốt nhiệm vụ được giao, những năm qua, đội ngũ này thường xuyên được tạo điều kiện để học tập nâng cao trình độ. Hiện 100% cán bộ chủ chốt có trình độ chuyên môn đại học, lý luận chính trị từ trung cấp trở lên…

Đồng chí Đinh Đức Cảnh, Chủ tịch Ủy ban MTTQ tỉnh Bắc Giang (thứ sáu, từ trái sang) cùng lãnh đạo Ban Dân tộc tỉnh tặng quà người có uy tín trong đồng bào DTTS.

Theo lãnh đạo Huyện ủy, việc bố trí bảo đảm cơ cấu như vậy không những góp phần xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ người DTTS mà còn tạo ra những thuận lợi trong quá trình chỉ đạo, tổ chức thực hiện các nhiệm vụ chính trị ở cơ sở. Phương châm chỉ đạo của BTV Huyện ủy là quy hoạch phải gắn với đào tạo, bồi dưỡng, luân chuyển, điều động để mỗi cán bộ kinh qua nhiều chức vụ, vị trí công tác, từ đó xây dựng đội ngũ cán bộ người DTTS công tác ở vùng đồng bào DTTS và miền núi bảo đảm chất lượng, hiệu quả.

Cùng với quan tâm, bồi dưỡng nâng cao trình độ chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ, năng lực quản lý cho đội ngũ cán bộ vùng đồng bào DTTS, một yếu tố đóng vai trò hết sức quan trọng đó là phải đẩy mạnh phong trào thi đua yêu nước, nêu gương trên nhiều lĩnh vực. Các phong trào thi đua phải thiết thực, ý nghĩa, mang lại lợi ích cho người dân, cộng đồng, quốc gia, dân tộc.

Quá trình triển khai, phát huy vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền; sự gương mẫu của người đứng đầu; tinh thần tiên phong của cán bộ, đảng viên; huy động sự vào cuộc tích cực của các tổ chức chính trị - xã hội, ban, ngành, đoàn thể, sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Từ đó, tạo môi trường, điều kiện để các tập thể, cá nhân có cơ hội được đóng góp, cống hiến.

Học sinh Trường Phổ thông Dân tộc nội trú tỉnh Bắc Giang.

Đặc biệt, cần làm tốt công tác tuyên truyền, biểu dương tập thể, cá nhân dưới nhiều hình thức. Thực tế, ở nhiều nơi khi tổng kết tuyên dương khen thưởng, ngoài trao giấy khen, tặng quà tại hội nghị, những mô hình, các tập thể, cá nhân điển hình còn được xướng tên trên hệ thống loa truyền thanh huyện, xã, thôn, bản; đăng, phát trên sóng truyền hình, báo in, báo điện tử, mạng xã hội...

Việc làm này có sức lan tỏa mạnh mẽ trong cộng đồng, động viên các tập thể, cá nhân, thúc đẩy các phong trào thi đua yêu nước, từ đó xuất hiện thêm những tấm gương sáng trong cộng đồng.

Tổ ẩm thực “Hương của núi”, xã Hương Sơn (Lạng Giang) giới thiệu các món ăn truyền thống của đồng bào DTTS.

Nhìn lại nội dung này thời gian qua của tỉnh, hằng năm, Ban Dân tộc tỉnh cùng các sở, ban, ngành, đoàn thể, địa phương đã thường xuyên tổ chức hội nghị giao lưu, gặp mặt, biểu dương, kịp thời ghi nhận những đóng góp của tập thể, cá nhân tiêu biểu.

Chỉ tính từ năm 2019 đến nay, toàn tỉnh có hơn 2,5 nghìn lượt tập thể, cá nhân vùng DTTS được các cấp, ngành, địa phương tôn vinh, khen thưởng. Đó thực sự là phần thưởng, khích lệ, động viên to lớn để các tập thể, cá nhân lan tỏa việc làm tích cực trong cộng đồng.

Ông Nông Trần Hiên, dân tộc Nùng, ở thôn Trại Hồng, xã Hồng Kỳ (Yên Thế) năng động làm kinh tế với mô hình liên kết chăn nuôi dê thương phẩm.

"Một tấm gương sống còn có giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền"

Mặc dù kết quả đạt được trong phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS của tỉnh Bắc Giang thời gian qua rất đáng ghi nhận song nhìn nhận một cách khách quan, vùng DTTS và miền núi vẫn là nơi khó khăn nhất của tỉnh. Khoảng cách chênh lệch giàu - nghèo giữa vùng dân tộc và các vùng khác vẫn còn khá lớn. Tỷ lệ hộ nghèo còn cao, vẫn là “lõi nghèo” của tỉnh.

Đến hết năm 2023, tỷ lệ hộ nghèo người DTTS là 6,5%, cao gấp 2,5 lần tỷ lệ hộ nghèo của tỉnh. Việc học tập, nâng cao trình độ dân trí, khả năng tiếp thu tiến bộ khoa học kỹ thuật, công nghệ vào sản xuất của người dân còn chậm. Bản sắc văn hóa của các DTTS đứng trước nguy cơ bị mai một, an ninh trật tự còn tiềm ẩn yếu tố phức tạp... Do đó, việc phát huy vai trò của người có uy tín, sự nêu gương, xây dựng điển hình tiên tiến cần được thực hiện tốt hơn nữa trong thời gian tới.

Ông Ân Ngọc Lương, Phó Chủ tịch Hội Bảo tồn và Phát triển Văn hóa dân tộc Sán Dìu tỉnh Bắc Giang dạy tiếng Sán Dìu cho học sinh Trường Phổ thông Dân tộc nội trú tỉnh.

Thực tiễn cách mạng nước ta đã khẳng định người có uy tín trong đồng bào DTTS ở bất kỳ giai đoạn nào cũng luôn có vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng. Do vậy, để phát huy vai trò của lực lượng quần chúng đặc biệt này, cấp ủy, chính quyền, tổ chức chính trị - xã hội các cấp cần quan tâm chăm lo xây dựng đội ngũ người có uy tín thực sự là những người tiêu biểu, gương mẫu, là điểm tựa gắn kết giữa các dân tộc, là cầu nối giữa ý Đảng và lòng dân, tạo nên sức mạnh đại đoàn kết các dân tộc.

Bảo tồn lễ hội cầu mùa của đồng bào dân tộc Dao Lô Giang ở xã Tuấn Đạo (Sơn Động).

Đồng chí Đỗ Xuân Bình, nguyên Trưởng Ban Dân tộc tỉnh Bắc Giang đánh giá cao sự cần thiết, vai trò quan trọng của việc xây dựng điển hình tiên tiến trong đồng bào DTTS. Ông cho rằng mỗi thời kỳ sẽ có những tiêu chí để xây dựng, suy tôn, bình chọn điển hình tiên tiến khác nhau song tựu chung lại họ phải là những người nắm được chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật nhà nước, am hiểu phong tục, tập quán của đồng bào, có kiến thức, sức khỏe, kinh nghiệm, uy tín, nhiệt tình, trách nhiệm, nói đi đôi với làm, có đóng góp tiêu biểu cho cộng đồng.

Người dân thôn Đồng An, xã Đồng Tiến (Yên Thế) nêu gương trong công tác giữ gìn an ninh trật tự trên địa bàn.

Còn theo đồng chí Đinh Đức Cảnh, Tỉnh ủy viên, Chủ tịch Ủy ban MTTQ tỉnh Bắc Giang, với đồng bào DTTS, nội dung thi đua phải thiết thực, cụ thể, càng gần gũi dễ hiểu, càng dễ thực hiện; tổ chức thi đua cần gắn với nhiệm vụ chính trị trọng tâm của địa phương, cơ quan, đơn vị. Để lựa chọn tập thể, cá nhân thực sự xứng đáng cần thực hiện nghiêm túc việc bình chọn, suy tôn, bình xét nhân tố điển hình, đại diện cho ý chí, nguyện vọng của số đông đồng bào. Việc xây dựng điển hình tiên tiến không chỉ giới hạn trong phạm vi địa lý, ranh giới với vùng này với vùng khác mà rộng hơn là cộng đồng người DTTS, trong từng lĩnh vực của đời sống xã hội.

Từ sự chung sức, đồng lòng của người dân, hạ tầng giao thông ở thôn Đồng Man, xã Nghĩa Phương (Lục Nam) ngày một khang trang.

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn: "Một tấm gương sống còn có giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền". Tại Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) "Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay", vấn đề nêu gương được xác định là một trong những nội dung quan trọng trong xây dựng và chỉnh đốn Đảng, "chú trọng làm tốt hơn việc nêu gương những người tốt, việc tốt; lấy nhân tố tích cực để đẩy lùi tiêu cực...".

Gần đây, tại nhiều hội nghị trước Đảng và nhân dân, Tổng Bí thư Tô Lâm đã thường xuyên nhấn mạnh thông điệp về kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam.

Từ tư tưởng đó, mới đây, phát biểu tại Đại hội đại biểu các DTTS tỉnh Bắc Giang lần thứ IV, năm 2024, đồng chí Nguyễn Văn Gấu, Ủy viên T.Ư Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Bắc Giang nhấn mạnh, để thực hiện thành công kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, “yếu tố then chốt vẫn là từ nhân tố con người”. Cấp ủy, chính quyền các cấp cần khơi dậy mạnh mẽ hào khí dân tộc, tinh thần tự chủ, tự tin, tự lực, tự cường, tự hào dân tộc, khát vọng phát triển đất nước.

Đối với đồng bào DTTS số nói riêng, hưởng ứng mục tiêu chiến lược kỷ nguyên vươn mình của dân tộc cần phải bắt đầu bằng những việc làm thiết thực. “Muốn dân tộc vươn mình thì mỗi người dân phải gương mẫu đề cao ý thức chấp hành chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của nhà nước, thượng tôn pháp luật, đoàn kết thống nhất để tạo ra sức mạnh ý Đảng, lòng dân...”. 

Bà Trần Thị Lợi, thôn Việt Tiến, xã Giáo Liêm (Sơn Động) giới thiệu cho thế hệ trẻ về nét đẹp trang phục truyền thống của dân tộc.

Từ những quan điểm, định hướng, lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng cùng những kết quả mà tỉnh Bắc Giang đạt được trong phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS thời gian qua, trong đó có việc noi gương sẽ tiếp thêm động lực để cấp ủy, chính quyền, ban, ngành, đoàn thể từ tỉnh đến cơ sở tiếp tục hăng hái thực hiện tốt các phong trào thi đua, xây dựng, nhân rộng các điển hình tiên tiến. Qua đó, tạo nên sức mạnh đoàn kết trong các tầng lớp nhân dân, cùng chung sức, đồng lòng xây dựng quê hương Bắc Giang nói chung, vùng đồng bào DTTS nói riêng ngày càng phát triển, giàu đẹp, văn minh.